Historia lotniska na Zaspie

Startowa, Pilotów, Żwirki i Wigury… Nazwy ulic związane z lotnictwem nie są na Zaspie przypadkowe. Przed laty istniało tutaj lotnisko Gdańsk-Wrzeszcz, na którego wygaszonym pasie startowym powstały osiedla Zaspa-Młyniec i Zaspa-Rozstaje. Historią zaspiańskiego lotniska i unikatowymi materiałami archiwalnymi podzielił się z nami Jarosław Orłowski, Lokalny Przewodnik po Zaspie i muralach.

Obszar na którym znajduje się Zaspa służył od 1829 roku za Wielki Plac Ćwiczeń wojsk pruskich, w tym Huzarów Śmierci stacjonujących we wrzeszczańskim garnizonie.

Od 1910 roku część południowa poligonu była wykorzystywana jako lotnisko wojskowe, które po I wojnie światowej zostało przekazane władzom miasta. W ten sposób powstał pierwszy na dzisiejszych ziemiach Polski port cywilny, który obsługiwał linię Berlin–Gdańsk–Królewiec. Na jego terenie odbywały się pikniki lotnicze, podczas których lądowały sterowce, w tym słynny Graf Zeppelin. W 1939 roku na terenie lotniska po nielegalnym procesie zostali straceni obrońcy Poczty Polskiej. Po zakończeniu II wojny światowej lotnisko zostało odbudowane i funkcjonowało do 1974 roku.

Ograniczenia topograficzne i niebezpieczeństwo związane z funkcjonowaniem lotniska w centrum miasta (w latach 50. niewielki samolot rozbił się na budynku przy ul. Kościuszki) zaważyły na decyzji o jego przeniesieniu, a jednocześnie rozpisaniu konkursu architektonicznego na nowe osiedle. Wraz z przyłączeniem nowych gruntów w granice administracyjne Gdańska w 1973, zapadła decyzja o przeniesieniu portu lotniczego na skraj miasta – nieopodal wsi Rębiechowo. Spowodowane było to nie tylko wzrastającymi potrzebami mieszkalnictwa, ale również potrzebą wykonania dłuższego pasa startowego, przystosowanego do obsługi dużych pasażerskich samolotów. Lokalizacja pomiędzy brzegiem Zatoki Gdańskiej a linią kolejową to uniemożliwiała, a już sama bliskość tej ostatniej stwarzała dodatkowe zagrożenie. Lotnisko Gdańsk-Wrzeszcz zostało zamknięte 1 maja 1974 roku i ostatecznie przestało istnieć, kiedy przystąpiono do budowy na jego terenach wielkiego zespołu mieszkaniowego Zaspa. Jego funkcję przejął Port Lotniczy Gdańsk Rębiechowo. Co ciekawe, gdy na starym lotnisku wciąż jeszcze odbywał się ruch lotniczy, pierwsi mieszkańcy już wprowadzali się do najstarszego na Zaspie bloku przy Pilotów 20. Ostatnimi reliktami lotniska na Zaspie jest zabudowywany właśnie pas startowy oraz główny hangar i powojenny terminal, w którym dziś znajduję się galeria handlowa.