Rezydencje literackie 2021 w Gdańsku

Wraz z końcem roku Instytut Kultury Miejskiej zakończył pierwszą edycję Rezydencji literackich w Gdańsku – programu skierowanego do pisarzy, pisarek, poetów, poetek, tłumaczy i tłumaczek z Polski oraz Białorusi. W 2022 roku program będzie kontynuowany. 

Gdańsk dołączył do grona miast rezydencyjnych ogłaszając pierwszy nabór w sierpniu 2021 r. Spośród blisko 40 zgłoszeń wyłoniliśmy nazwiska pięciorga rezydentów, zostali nimi: pisarka Sylwia Chwedorczuk i tłumacz literacki Marcin Gaczkowski, poetka Hanna Yankuta, teatrolożka Ksenia Kniazeva oraz pisarka i scenariopisarka Maria Tanina. 

– Ważne jest dla nas to, aby Gdańsk pokazał, że jest miastem gościnnym dla twórców literatury i tłumaczy, a jednocześnie bardzo inspirującym – mówi Aleksandra Szymańska, dyrektorka Instytutu Kultury Miejskiej. – Głęboko wierzymy, że obecność twórców w Gdańsku, sieci kontaktów, rozmowy, budują różnorodność miasta, wzbogacając tak nas, jak i naszych gości. A skierowanie jednego z programów do twórców z Białorusi wydało się nam bezdyskusyjne w aktualnej sytuacji. 

Podczas swojego pobytu w Gdańsku rezydenci, poza pracą twórczą, zaangażowali się w działania literackie Instytutu – brali udział w spotkaniach, prowadzili warsztaty. Wspólnie z Sylwią Chwedorczuk, badaczką literatury polskiej, zaprosiliśmy na spotkania poświęcone pisaniu biografii i autobiografii, pisania prozy czy też reportażu. Podczas dwóch warsztatów uczestnicy mieli okazję usłyszeć o doświadczeniach pisania biografii, dylematach i towarzyszącym tej pracy trudnych decyzjach. 

– Gdańsk kojarzy mi się z miastem wolności. Jest to hasło, które wielokrotnie słyszymy i rzeczywiście jest to wartość, która jest dla mnie jedną z najważniejszych wartości w życiu. Gdzieś to tu czuję.

– mówi Sylwia Chwedorczuk. 

Marcin Gaczkowski, tłumacz literatury z języka ukraińskiego i rosyjskiego, był wraz z ukraińskim pisarzem Wołodymyrem Rafiejenką gościem spotkania poświęconego książce „Najdłuższe czasy”, powieści opowiadającej o życiu i śmierci w czasie wojny ukraińsko-rosyjskiej. Twórcy za tę książkę nominowani byli do Literackiej Nagrody Europy Środkowej „Angelus”. 

W listopadzie i grudniu do Gdańska przyjechały Hanna Yankuta, Ksenia Kniazeva i Maria Tanina. W czasie pobytu w Gdańsku twórczynie mogły skupić się na pracy pisarskiej, swobodnym zbieraniu materiału do swoich projektów oraz czerpać inspiracje z lokalnego środowiska literackiego i artystycznego. Ponadto, Hanna Yankuta oraz Ksenia Kniazeva wystąpiły z gościnnymi wykładami na Uniwersytecie Gdańskim. 

– Jestem pewna, że rezydencje literackie są ważne dla twórców w każdej dziedzinie, w każdym kraju. Tutaj chciałabym powiedzieć więcej – dla mnie jako Białorusinki jest to chyba jedna z nielicznych możliwości po prostu pracować, ponieważ na Białorusi jest teraz bardzo z kulturą, z klimatem do pisania.

– opowiada Hanna Yankuta. 

Rezydencje dla twórczyń i twórców z Białorusi IKM realizuje w partnerstwie z programem Art Rezydencje – Białoruś, w którym od marca 2021 r. solidarnie współpracuje kilkadziesiąt organizacji kultury w całej Polsce. 

Instytut Kultury Miejskiej w partnerstwie ze Staromiejskim Domem Kultury w Warszawie oraz Krakowskim Biurem Festiwalowym stworzył stronę internetową poświęconą rezydencjom literackim w Polsce – http://literaryresidenciespoland.pl oraz specjalną grupę na Facebooku, która służy wymianie informacji o aktualnych programach i stypendiach dla twórczyń i twórców zainteresowanych rezydencjami. Partnerami projektu są Unia Literacka i Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury. 

W roku 2021 w Gdańsku na rezydencji literackiej pracowali: 

Sylwia Chwedorczuk – badaczka literatury polskiej, autorka książki „Kowalska. Ta od Dąbrowskiej” (2020), za którą została nominowana do Górnośląskiej Nagrody Literackiej „Juliusz”; edytorka i redaktorka; należy do zespołu opracowującego edycję naukową korespondencji Marii Dąbrowskiej i Anny Kowalskiej. Ukończyła studia polonistyczne oraz obroniła doktorat w IBL PAN. W Gdańsku pracuje nad biografią Wilhelma Macha, pisarza, krytyka, eseisty. Równolegle nie porzuca myśli o napisaniu biografii poświęconej autorce „Nocy i dni”. 

Marcin Gaczkowski – literaturoznawca i historyk, nauczyciel akademicki oraz tłumacz literatury z języka ukraińskiego i rosyjskiego. Jest współtwórcą portalu translatorskiego Rozstaje.art, autorem jego manifestu i „redaktorem moralnym”. Okazjonalnie występuje jako wokalista zespołu Isna Trio. Przetłumaczył na język polski m.in. wiersze Wasyla Stusa, Jurija Zawadskiego i Myrosława Łajuka, a także powieści nominowane do Literackiej Nagrody Europy Środkowej „Angelus”: Zapomnienie Tani Malarczuk, Magnetyzm Petra Jacenki i Najdłuższe czasy Wołodymyra Rafiejenki (wspólnie z Anną Ursulenko). Podczas pobytu w Gdańsku pracował nad przekładem Miasta Waleriana Pidmohylnego – pierwszej ukraińskiej powieści urbanistycznej z 1928 roku. 

Ksenia Kniazeva – krytyk teatralny, doktor historii sztuki. Absolwentka Białoruskiej Państwowej Akademii Sztuki. W 2015 roku obroniła rozprawę doktorską, od 2009 do 2021 wykładała na Wydziale Historii i Teorii Sztuki Białoruskiej Państwowej Akademii Sztuki. Obecnie jest pracownikiem naukowym Europejskiego Uniwersytetu Humanistycznego (Wilno). Autorka ponad 80 publikacji, w tym artykułów naukowych i publicystycznych w periodykach białoruskich i zagranicznych. 

Maria Tanina – reżyserka i scenariopisarka. Absolwentka Białoruskiej Państwowej Akademii Sztuk na kierunku reżyseria teatru dramatycznego. Współzałożycielka i dyrektor start-upu Dramatechie, inicjatywy produkcyjnej, której celem jest rozwój sztuk performatywnych z wykorzystaniem rozwiązań technologicznych. Urodziła się w Mińsku na Białorusi. Uczestniczka festiwali i programów w Polsce, Rosji, Niemczech. Obecnie – studentka studiów magisterskich w Szkole Filmowej im. Krzysztofa Kieślowskiego. 

Hanna Yankuta – białoruska pisarka, tłumaczka z języków polskiego i angielskiego, badaczka literatury białoruskiej i anglojęzycznej, doktor filologii. Członkini Białoruskiego PEN Clubu. Autorka czterech książek dla dzieci oraz licznych esejów i artykułów o literaturze i feminizmie. Z języka polskiego przetłumaczyła m.in. „Koniec samotności” Janusza Leona Wiśniewskiego (wspólnie z Kaciaryną Macijeuską), „Nadberezyńcy” Floriana Czarnyszewicza (wspólnie z 3 innymi tłumaczkami), „Znachor” Tadeusza Dołęgi-Mostowicza (wspólnie z 3 innymi tłumaczkami). Tłumaczy poezję Bolesława Leśmiana, Kamila Krzysztofa Baczyńskiego, Czesława Miłosza, Wisławy Szymborskiej, Adama Mickiewicza, Jana Czeczota.