Trasy Lokalnych Przewodników i Przewodniczek po Oliwie

Trasy spacerów są różnorodne – tak samo jak nasze Przewodniczki i Przewodnicy! Poznajcie szczegóły!

Krzysztof Rześniowiecki

Ratusz Kultury – Gmach V Liceum – Kościól Cystersów przy ul. Leśnej – Stara Karczma – ul. J. Kanapariusza – Pałac Opatów i ogród francuski – Książęcy Widok

Spotykamy się przy Ratuszu Kultury, głównym sojuszniku IKM-u w ramach oliwskich spacerów. Stąd, ulicą Polanki, a dawną Pelonkerweg wyruszymy w górę ku V Liceum Ogólnokształcącemu, które zaczynało w 1913 roku jako znamienita szkoła dla dziewcząt prowadzona przez oliwską osobistość, panią Marię Strumpf. Nie można pominąć w tym miejscu opowieści o pozyskaniu dla szkoły zabytkowego fortepianu Grotrian-Steinweg, który został „nabyty” w 1945 roku przez nauczyciela muzyki od radzieckich żołnierzy za… dwie butelki spirytusu.

Uraczeni tą anegdotą udamy się ku kościołowi Cystersów, perełce architektury neogotyckiej zaprojektowanej w 1913 roku dla ewangelików oliwskich. Kościół- ówcześnie Pojednania, dziś Matki Bożej Królowej Korony Polskiej został przyznany przybyłym po II wojnie cystersom i stał się kościołem parafialnym tej części Oliwy. Mierzący ponad 69 metrów szpiczasty gmach rzuca cień na ul, Leśną, która podążymy do Starej Karczmy, gdzie obecnie znajduje się pensjonat, a „od zawsze”  miejsce przeznaczone było na zajazd, gospodę czy tawernę. Stamtąd tylko rzut oka na dzisiejszą pocztę, gdzie w 1926 mieściła się Kasa Oszczędnościowa Oliwy, z której burmistrz „wyciągnął” sumę tak pokaźna iż zadłużona Oliwa, musiała zostać przejęta przez Gdańsk. Z tamtego miejsca tylko krok do ulicy Jana Kanapariusza, gdzie zwiedzający muszą wykazać się wiedzą na temat tej postaci. Skoro już dowiemy się kim był patron uliczki wejdziemy furtką boczną na teren Parku Oliwskiego i dowiemy się o splendorze XVII wiecznego Nowego Pałacu otoczonego ogrodem francuskim. Złożymy hołd opatowi Jackowi Rybińskiemu za jego dbałość o cysterskie włości, podumamy nad wojennym losem budowli i urzeczeni otoczeniem z nostalgią spojrzymy ku Bałtykowi przez Największą Lunetę Świata, to znaczy dawny Widok Książęcy biegnący od Alei Lipowej ponad iluzjonistycznie zaprojektowanym stawem, dowiemy się jak owo cudo powstało i… czy da się cofnąć czas aby znów zobaczyć oddalone o cztery kilometry morze.

Tu – w sercu parku rozstaniemy się z informacja, że tak naprawdę to Park im, Adama Mickiewicza, o czym nie wie większość Gdańszczan. A wszystkiego tego, czego w opisie niniejszym brakuje dowiecie się już na spacerze… Miłego zwiedzania!

Katarzyna Maliszewska „Oliwskie nekropolie” 
Oliwski Ratusz Kultury – Domek grabarza – Zabytkowy cmentarz komunalny powstały z 4 odrębnych cmentarzy: 2 katolickich i 2 ewangelickich. ul. Józefa Czyżewskiego – Szukanie śladów cmentarza komunalnego dla bezwyznaniowców z 1921 roku – Kościoła Świętego Jakuba

Ślady pierwszej oliwskiej nekropolii spróbujemy odkryć w otoczeniu zewnętrznym kościoła Świętego Jakuba, gdzie w 1308 roku zostali pochowani rycerze pomorscy.

Następnie miniemy dawną plebanię, stary słup ogłoszeniowy oraz domek grabarza i udamy się na zabytkowy cmentarz komunalny, który powstał z 4 odrębnych cmentarzy: 2 katolickich i 2 ewangelickich.
Na cmentarzu przyjrzymy się kaplicy z 1909 roku oraz poszukamy mogił znanych Gdańszczan z okresu międzywojennego.

Po opuszczeniu cmentarza poszukamy śladów cmentarza komunalnego dla bezwyznaniowców z 1921 roku i ulica Józefa Czyżewskiego wrócimy pod Kościół św. Jakuba.

Ewa Oslislok „Oliwskim szlakiem cystersów”
Oliwski Ratusz Kultury – Ogród klasztorny – Pałac Opatów – Ogród barokowy, „Droga do wieczności” i „Raj” – Ogród angielsko- chiński – Spichlerz Opacki i Wozownia – Katedra – Dom zarazy, główne wejście na teren opactwa – Stary Rynek Oliwski – „centrum handlowe” Oliwy – Kościół przy ul. Leśnej – Oliwski Ratusz Kultury

Tytuł spaceru „Oliwskim szlakiem cystersów” nawiązuje (żartem oczywiście) do turystycznego szlaku łączącego opactwa cysterskie rozsiane po całej Europie, którego częścią jest. zespół pocystersko-klasztorny w Oliwie.   Ale cystersi to nie tylko historia lecz także teraźniejszość Oliwy; zakonnicy w białych habitach z czarnym szkaplerzem, od 1945 r. pracują w kościele pod wezwaniem Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej.

Spacer, którego trasa łączy teren historycznego opactwa z obecnym kościołem ojców cystersów to taki nasz  lokalny, oliwski „szlak cysterski”.

Trasa spaceru zaczyna się w miejscu, w którym niegdyś znajdował się ogród klasztorny, założony   już w początkowym okresie istnienia opactwa. Następnie, przechodząc zaledwie kilkadziesiąt metrów, przeniesiemy się na teren ogrodu opata z połowy XVIII, skąd dalej, „Drogą do wieczności” udamy się do … „Raju”. Potem przez mostek nad Potokiem Oliwskim przejdziemy do angielsko-chińskiej części parku, zatrzymamy się przy spichrzu i przed Pałacem Opackim, a następnie uliczką wzdłuż północnej nawy Archikatedry Oliwskiej przejdziemy na plac przed głównym wejściem. Kolejnym przystankiem będzie tzw. „Dom Zarazy”, czyli dawna główna brama opactwa, przez którą wyjdziemy na ulicę Stary Rynek Oliwski, niegdyś handlowe centrum Oliwy. Stąd wyruszymy ulicą Leśną do kościoła Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej, w którym obecnie pracują cystersi.

Kasia Tarnowska 
Oliwski Ratusz Kultury – Park oliwski: część francuska i angielska – Pachołek- Zejście do ulicy Spacerowej – Młyn Oliwski – Dom Zarazy – Oliwski Ratusz Kultury

Izabela Szepska 
1 wariant
Oliwskiego Ratusza Kultury – fragment Parku – cmentarz – Czyżewskiego – Ludolfina 

2 wariant
Oliwskiego Ratusza Kultury – Leśna – Liczmańskiego – Kwietna – Dwór Myśliwski – Dwór w Dolinie Powagi – domy czeladników – Zameczek Mormonów

3 wariant
Oliwskiego Ratusza Kultury – fragment oliwskiego parku – Grunwaldzka – Pomorska – okolice Konradshammer, posiadłości należącej do opactwa cystersów nad Potokiem Oliwskim – Młyna II

Dariusz Radochoński
Oliwski Ratusz Kultury – ul. Stary Rynek Oliwski – Wielka Karczma – Dom Zarazy – Młyn – Kwietna – ul. Słoneczna – ul. Liczmańskiego

Michał Ślubowski „Architektura Starej Oliwy” 
Oliwski Ratusz Kultury – Główna Brama – Pałac Opatów – Style w architekturze – budynki

Głównym bohaterem trasy Michała Ślubowskiego po Oliwie jest architektura. Podczas spaceru na przykładzie oliwskich budynków przewodnik opowie o tej dzielnicy z perspektywy historii architektury – razem ze spacerowiczami przejdziemy przez gotycką (Główną?) Wielką Bramę, spojrzymy na Pałac Opatów pod kątem jego rokokowej fasady czy dostrzeżemy kilka historyzujących budynków charakterystycznych tylko dla naszego rejonu. Architektura będzie również punktem wyjścia do opowiedzenia kilku anegdot, których bohaterami będą między innymi polski król i przedwojenny konserwator zabytków.

Grażyna Niemyjska
Oliwski Ratusz Kultury – Pałac Opacki – Liceum Ogólnokształcące nr 5 im. S. Żeromskiego – Polanki 126, okolice Dworu Ib – Dwór III – Dwór IV – Polanki 54 – Sanatorium Leśne obok Dworu V

Jest to trasa spacerowa śladami ważnych, wyjątkowych ludzi, którzy mieszkali lub odwiedzili Oliwę na przestrzeni wieków. W swoim życiu dokonali zaś czegoś wyjątkowego, co wzbogaciło lub zachwyciło współczesnych lub potomnych. Postaci pochodzą z różnych epok, dlatego na początku spaceru może warto przypomnieć krótki rys historyczny, etapy rozwoju Oliwy. Trasa prowadzi od Oliwskiego Ratusza Kultury do Dworu V.

Start: Oliwski Ratusz Kultury
a) Powitanie, przedstawienie się i podanie celu spaceru. Oliwa z uwagi na swoje położenie, klimat i urodę miejsca (genius loci) przyciągała wielu znakomitych ludzi. Ich dokonania wpływają na nasze życie i warto o nich pamiętać. Spacer ma przybliżyć ich dorobek.
b) Krótki zarys rozwoju Oliwy od XII do XXI wieku

Punkt 1. Pałac Opacki
a) prezentacja postaci opata Jacka Michała Rybińskiego i jego zasług.
b) prezentacja gości m.in. biskupa warmińskiego Ignacego Krasickiego, księcia poetów, który prawdopodobnie inspirował się wizytami w Oliwie podczas pisania Monachomachii

Punkt 2. Liceum Ogólnokształcące nr 5 im. S. Żeromskiego
a) Jacek Dehnel pisarz, laureat Paszportu Polityki, autor „Lali”, „Krivoklata”, nominowany do Nagrody Nike FOTO
b) Irena Jarocka piosenkarka FOTO;
info o Skwerze im. I.Jarockiej u zbiegu Wita Stwosza i Żeromskiego.

Punkt 3. Polanki 126, okolice Dworu I
a) prezentacja postaci Macieja Płażyńskiego

Punkt 4. Dwór III
a) Joanna Schopenhauer i syn Artur Schopenhauer
b) cytat z Gdańskich wspomnień młodości opisujacy wygląd ogrodu
c) oryginalna pozostałość muszla widokowa, mocno zniszczona

Punkt 5. Dwór IV
a) Carl Groddeck 1699-1774, burmistrz Gdańska, prezydent i wiceprezydent oraz burgrabia. Rządził miastem podczas wojny siedmioletniej i potrafił utrzymać w mieście ład i porządek
b) Gotfryd Ernest Groddeck 1762-1825, wnuk Carla, do 1782 r. mieszkał w Gdańsku, odwiedzał wuja na Dworze IV. Był filologiem, krytykiem literackim, tłumaczem, jako profesor Uniwersytetu Wileńskiego uczył j. łacińskiego A. Mickiewicza, T. Zanna i innych filomatów.

Punkt 6. Polanki 54
a) Lech Wałęsa

Punkt 7. Sanatorium Leśne obok Dworu V
a) architekt Fritz Höger (12 czerwca 1887 – 21 czerwca 1949) – architekt niemiecki tworzący głównie w nurcie ceglanego ekspresjonizmu. Najbardziej znanymi dziełami Högera są pochodzący z lat dwudziestych Chilehaus (Dom Chilijski) w Hamburgu(wybudowany w latach 1922-1924) oraz kościół przy Hohenzollernplatz (zbudowany w latach 1930-1933) w Berlinie.