– Trudno jest odnaleźć równowagę we współczesnych centrach handlowych. Czy więc oferujący wytchnienie i spokój Dom Handlowy Jantar nie zasługuje na odwiedziny i przyjęcie go w poczet miejsc objętych nostalgią za latami 90.? – zastanawia się Natalia Cyrzan, kuratorka cyklu Miejsca, który wyprowadza działania artystyczne w nietypowe dla sztuki przestrzenie Gdańska. 14 grudnia o godz. 18.00 we wrzeszczańskim Domu Handlowym Jantar odbędzie się wernisaż instalacji site-specific Honoraty Martin „Proste momenty” oraz koncert Arszyna. Wstęp wolny. Instalacja czynna będzie do 12 stycznia 2020.
Sentymentalna tęsknota za latami 90. XX wieku zdaje się omijać Dom Handlowy Jantar we Wrzeszczu. W jego klimacie i specyficznej architekturze, którą dziś łatwo odczytać jako groteskową, wyczuwalna jest pewna anachroniczność.
Instalacja artystyczna Honoraty Martin wypełni dwa wynajęte boksy handlowe (nr 9 i 10). Praca jest wyrazem szacunku i czułości dla miejsca prezentacji – zachęca do skupienia uwagi na charakterystycznych dla tej przestrzeni szczegółach, dotknięcia ich ręką lub czołem. Równocześnie daje możliwość bezpiecznego odcięcia się od bodźców typowych dla centrów handlowych, szczególnie w połowie grudnia.
– Współczesne centra usługowo-handlowe oferują swoim klientom trudną do skanalizowania ilość bodźców – ich celem zdaje się być zagubienie odwiedzających w czasie, miejscu i pragnieniach. Czy w tym trendzie istnieje luka, którą można by zapełnić, na przykład przywracając życie mniejszym, zapomnianym centrom handlowym? Jeśli były kiedyś popularne, to czy można przywrócić im dawną świetność? A może cierpimy na przesyt świetności, która odbiera nam miejsca zwykłe, przyjemne, spokojne i dostępne. Miejsca, które nie przytłaczają – zastanawia się Natalia Cyrzan z Instytutu Kultury Miejskiej.
Dom Handlowy Jantar – wspomnienia i rys historyczny
Dom Handlowy Jantar był hitem pierwszej połowy lat 90. Było to pierwsze centrum handlowe zbudowane na wzór zachodni, gdzie w jednym budynku, pod dachem znajdują się boksy przedsiębiorców oferujących usługi i towary. To tu mieścił się sklep muzyczny prowadzony przez Sławka Łosowskiego z oryginalnego składu zespołu Kombi. Pewnego dnia zespół urządził nawet koncert przed Jantarem. Większość detali architektonicznych Jantara jest oryginalnych: posadzka (kafle z wypełnieniem lastryko), stolarka drzwiowa i okienna, balustrady, kolory i oczywiście nieśmiertelny klinkier, którym obłożona jest fasada.
Centrum Handlowe Sukces, Sukces-Bis, targowisko Manhattan, Powszechny Dom Towarowy Neptun zwany „Pedetem”, Spółdzielczy Dom Handlowy Sezam, Dom Handlowy Jantar. Z wszystkich tych miejsc do dziś przetrwał tylko Jantar wybudowany w 1994 roku w miejscu dwóch zburzonych kamienic. Określany był jako obiekt tymczasowy, nie posiada podpiwniczenia i mieszczą się w nim 34 boksy handlowe. W latach 90. stanowił ważny punkt handlowy na mapie Wrzeszcza obok takich centrów jak działające przy ul. Partyzantów w latach 1991-2006 Centrum Handlowe Sukces mieszczące się w dawnej zajezdni oraz Sukces-Bis. Na miejscu tych dwóch centrów w 2009-2011 roku wybudowano cztery szesnastokondygnacyjne wieżowce zwane Quattro Towers. Jantar przetrwał zmiany, do jego zamknięcia nie doprowadziło nawet otwarcie w okolicy Galerii Bałtyckiej czy Centrum Handlowego Manhattan.
MIEJSCA to projekt, w którym spotkana na drodze poszukiwań przestrzeń jest punktem wyjścia do artystycznej ingerencji, stanowiącej odpowiedź na historię i dawne funkcje odkrytej lokalizacji. Bohaterka czwartej odsłony Miejsc, Honorata Martin odkrywa wnętrza Domu Handlowego Jantar położonego przy ul. Politechnicznej 7.
Miejsca #4, Honorata Martin „Proste momenty”, instalacja site-specific
Krzysztof Topolski, dźwięk i wibracja. Kuratorka cyklu: Natalia Cyrzan
Dom Handlowy Jantar, ul. Politechniczna 7
Otwarcie: 14 grudnia, godz. 18.00. Koncert: Arszyn i wernisaż instalacji Honoraty Martin. Instalacja czynna codziennie od 15 grudnia 2019 – 12 stycznia 2020 w godz. 11.00 – 19.00 (z wyjątkiem 24.12, 25.12, 26.12 i 31.12).
www.miejsca.eu, www.facebook.cok/MiejscaIKM
Honorata Martin – artystka sztuk wizualnych i performerka; zajmuje się malarstwem, rysunkiem, fotografią, tworzy wideo i performanse. Absolwentka gdańskiej Akademii Sztuk Pięknych; dyplom na Wydziale Malarstwa obroniła w pracowni prof. Mieczysława Olszewskiego, zaś aneks ze sztuki intermediów w pracowni prof. Wojciecha Zamiary. Podejmowane przez nią działania artystyczne najczęściej rozgrywają się w czasie rzeczywistym. Podczas przedsięwzięcia „Wyjście w Polskę” (2013) Martin, bez ustalonych założeń i określonego celu, wyruszyła ze swojego mieszkania w Gdańsku, by niemal dwa miesiące wędrować na południe Polski; jej podróż zakończyła się w Dzierżoniowie. Realizując performans „Zadomowienie” (2015), zamieszkała w parku na warszawskim osiedlu Bródno w zbudowanym przez siebie szałasie. Swoje – oparte na interakcji z ludźmi – działania tworzyła na bieżąco, z dnia na dzień. Sztuka tworzona przez Honoratę często wiąże się z przekraczaniem ograniczeń własnego ciała i społecznego tabu. W pracach prezentowanych na wystawie indywidualnej „Bóg Małpa” (2015) można było m.in. zobaczyć artystkę zwisającą z balkonu dziesiątego piętra jednego z gdańskich bloków czy płynącą w lodowatej wodzie osiedlowego kanału.
Krzysztof Topolski – artysta dźwiękowy, perkusista, autor projektów z dziedziny muzyki i sztuki dźwięku. Zajmuje się field recordingiem, akustyczną ekologią i krajobrazem akustycznym. Tworzy instalacje dźwiękowe. W jego pracy kluczowe pojęcia to noise, soundscape i groove. Interesują go poszukiwania w sferze perkusji oraz live electronics, muzyka improwizowana i elektroakustyczna. Komponuje przy użyciu komputera. Organizuje prezentacje i wykłady poświęcone muzyce współczesnej, akustycznej ekologii i sztuce dźwięku oraz prowadzi warsztaty. Jako artysta dźwiękowy i edukator współpracował z najważniejszymi instytucjami kultury w Polsce, m.in. Narodową Galerią Sztuki Zachęta, Muzeum Narodowym w Krakowie, Muzeum Emigracji w Gdyni czy Centrami Sztuki Współczesnej w Gdańsku i Toruniu. Prowadzi warsztaty, gra koncerty, bierze udział w wystawach i festiwalach w kraju i za granicą. W ramach stypendiów i programów rezydencyjnych Krzysztof przebywał i pracował m.in. w Galerii Skolska 28 w Pradze, Ohio Sate University School of Music w USA, ośrodku muzyki elektroakustycznej EMS w Sztokholmie, Skalar Center for Sound Art and Experimental Music w islandzkim Seyðisfjörður. krzysztoftopolski.wordpress.com