Schronisko im. Pawła Beneke na Biskupiej Górce

Dominantą Biskupiej Górki jest 25-metrowa wieża byłego schroniska młodzieżowego im. Pawła Beneke, z której roztacza się wspaniały widok na cały Gdańsk. Budowane w latach 1938–1940 z inicjatywy gauleitera Alberta Forstera jako „największe schronisko młodzieżowe świata”, było jedną z najbardziej prestiżowych inwestycji z okresu Wolnego Miasta.

Budowane w latach 1938–1940 z inicjatywy gauleitera Alberta Forstera, jako „największe schronisko młodzieżowe świata”, było jedną z najbardziej prestiżowych inwestycji z okresu Wolnego Miasta. Budynek zaprojektowany został przez Hansa Riecherta w formie ceglanego, trójskrzydłowego, piętrowego budynku, zwieńczonego dwuspadowymi dachami, z potężnym tarasem od strony miasta i wieżą, u podnóża której znajdowało się wejście do obiektu. Forma zewnętrzna nawiązująca do architektury średniowiecznych zamków, jak i dopracowane elementy wystroju artystycznego wnętrz, miały wyraźny wydźwięk propagandowy, służący krzewieniu wśród młodzieży idei narodowo-socjalistycznych. Obecnie budynek byłego schroniska jest siedzibą Komendy Wojewódzkiej Policji w Gdańsku i jest niedostępny dla zwiedzających.

Historię budynku odnajdujemy w opracowaniu Ryszarda Kopittke na www.biskupiagorka.pl.

Budowa schroniska rozpoczęła się 26 lipca 1938 roku, w urodziny gdańskiego gauleitera Alberta Forstera. Budynek miał charakter propagandowy. Gazety pisały, że obiekt będzie wybudowany z półtora miliona cegieł, które ułożone kolejno – jedna obok drugiej, połączyłyby Gdańsk z Rzeszą. Wokół tarasu umieszczono trzynaście rzygaczy – głowy potworów, znane z gdańskich ulic Głównego i Starego Miasta. W narożniku umieszczono rzeźbę Neptuna, autorstwa Wilhelma Hausmana. Licząca 25 metrów wysokości wieża miała być najwyższym punktem w mieście, przewyższającym Bazylikę Mariacką (82 m).

Propagandowo wykorzystano postać Paula Benekego, który zdobył angielski statek przewożący obraz „Sąd Ostateczny”. Został on patronem schroniska, gdy w czasie II wojny światowej największym wrogiem Niemiec była właśnie Anglia. Dokładnie w drugą rocznicę położenia kamienia węgielnego zabrzmiały po raz pierwszy dzwony zamontowane w wieży (carillon składał się z aż 22 dzwonów!)

Umieszczono w niej także specjalny mechanizm. Na półkolistym balkonie, codziennie w południe pojawiały się dwa okręty „Peter von Danzig” (którego kapitanem był Beneke) i „San Matteo”. Kiedy się mijały, maszt tego drugiego przechylał się do tyłu, co symbolizowało zdobycie tryptyku. W budynku po wojnie mieścił się dom studencki Politechniki Gdańskiej.

Od 1951 roku swoją siedzibę miała Milicja, a dzisiaj Policja, wraz z Laboratorium Kryminalistycznym. Na tarasie widokowym schroniska w latach 70. umieszczono płytę upamiętniającą wyzwalanie Gdańska przez Pawła Batowa w marcu 1945 roku.

Historia najnowsza Schroniska im. Pawła Beneke napawa optymizmem.

– Wieża przez wiele lat niszczała, ale 10 lipca 2017 roku po długim czasie oczekiwania i wielu staraniach nastąpiło oficjalne odsłonięcie zrekonstruowanego zegara. Uroczystość odbyła się w ulewnym deszczu i przy akompaniamencie licznych piorunów – pogoda nie dopisała, ale nie odebrało to radości osobom zaangażowanym i zainteresowanym tym wydarzeniem. Nowy zegar jest pięknie podświetlony, błyszczy się w słońcu i wielu spacerowiczów przychodziło już pierwszego lata, aby zobaczyć, jak wygląda z bliska. Rekonstrukcja i uruchomienie zegara jest zwiastunem tak długo oczekiwanej rewitalizacji Biskupiej Górki i nadchodzących dla niej lepszych czasów. Czekamy z niecierpliwością na dalszy ciąg napraw i rekonstrukcji, licząc na przywrócenie spektaklu wypływających statków i dźwięku kuranta. Na pewno cenne byłoby udostępnienie zwiedzającym placu widokowego i wieży schroniska. Z niej roztacza się panorama Gdańska, która od wieków była portretowana przez artystów – jest zachwycająca! – opowiada Magdalena Kamrowska, Lokalna Przewodniczka po Biskupiej Górce.

Źródła: www.biskupiagorka.pl, przewodnik po Biskupiej Górce: http://ikm.gda.pl/lokalniprzewodnicy.