W setną rocznicę urodzin Paula Celana. Sesja popularnonaukowa oraz koncert duetu Trzaska/Więckiewicz

Paul Celan to jeden najwybitniejszych poetów niemieckojęzycznej literatury powojennej. To także jeden z pierwszych pisarzy, który za pomocą języka poezji podjął tematykę Holocaustu. Z okazji stulecia urodzin poety zaplanowano sesję popularnonaukową, koncert duetu Mikołaj Trzaska/Robert Więckiewicz, dyskusję oraz wydanie publikacji zbiorowej na temat poezji Celana. Wydarzenia odbędą się online 3 i 6 grudnia na kanale YouTube Instytutu Kultury Miejskiej.  

Poeta urodził się w niemieckojęzycznej, żydowskiej rodzinie w Czerniowcach, w Bukowinie na pograniczu Ukrainy i Rumunii. Celan poprzez poezję próbował oddać powojenną traumę, ale i stawić czoła rzeczywistości tworzonej na ruinach starej Europy opartej na wyparciu niewygodnych prawd. 

– Jego poezja to słowo odsłaniające ból ofiar i ocalałych. Z perspektywy toczącego się od lat 1980. XX w. dyskursu na temat ofiar, sprawców i świadków pojmować można je jako krzyk wobec obojętności „bystander/ gapiów/ Mitläufeer”, a tym samym sprzeciw wobec traktowania świadków zbrodni i zła jako tylko nieuczestniczących obserwatorów – mówi Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk z Instytutu Filologii Germańskiej Uniwersytetu Gdańskiego. 

Podczas seminarium bliżej poznamy poetę i jego twórczość. Z prelekcją wystąpi także Jurij Andruchowycz, ukraiński poeta, prozaik, eseista i tłumacz, laureat m.in. Nagrody im. Václava Buriana oraz Nagrody Literackiej Vilenica. 

– Przybliżając postać Paula Celana i jego twórczość chcemy rozważyć rdzeń jego „gorzko-serdecznej przyjaźni” i intelektualnej relacji z Günterem Grassem. Zastanowić się, czego oczekujemy od literatury w zmieniającej się dynamicznie rzeczywistości, w której coraz silniej ton nadają nacjonalistyczne tendencje i fake news – dodaje Borzyszkowska-Szewczyk. 

3 grudnia, godz. 12.00 – 16.00. Sesja popularnonaukowa: Zmiennymi kluczami. Literatura a doświadczenie. 

Z referatami wystąpią i do dyskusji zapraszają: 

• Marek Wilczyński: „Miasta i miejsca w poezji Celana”,  
• Paweł Piszczatowski „Pająk uwięziony pod szklanką”. Paul Celan w najnowszej liryce polskiej”,  
• Monika Gromala „Odłamki, sploty, oddźwięki. Paul Celan i polska sztuka współczesna”, 
• Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk „Paul Celan i Günter Grass. Pomiędzy „gorzko-serdeczną przyjaźnią” a zaklinaniem straty”.  
• „Sadagora, Czerniowce, Michajlowka”. Z Jurijem Andruchowyczem (Iwano-Frankiwsk / Stanisławów) rozmawia Olga Brzezińska.

Wydarzenie na żywo dostępne będzie na kanale YouTube IKM: https://www.youtube.com/user/IKMGdansk.  

Wydarzenie na Facebooku: https://www.facebook.com/events/798957980885120/. 

6 grudnia, godz. 19.00, Zmiennymi szlakami, koncert duetu Mikołaj Trzaska/Robert Więckiewicz  

Teksty Paula Celana oddają również doświadczenie pogranicza – człowieka, który wzrastał w wielokulturowym otoczeniu, jak i doświadczenie Inności wielokrotnego migranta, który poszukuje (choćby złudzenia) kulturowej kontynuacji w zakorzenieniu w języku niemieckim. To słowo przeciw zakłamaniu przeszłości i wyparciu, budujące fundamenty dialogu na zgliszczach starego świata, podzielonego pamięcią o tragedii II wojny światowej.  

Poezja Celana zainspirowała Mikołaja Trzaskę i Roberta Więckiewicza do wspólnego projektu słowno-muzycznego. 6 grudnia o godz. 19.00 obejrzymy na kanale YouTube IKM intymny spektakl z fragmentami liryki, listów i esejów Celana czytanych przez Więckiewicza w muzycznej interpretacji Trzaski.  

Wydarzenie na Facebooku: https://www.facebook.com/events/435527531176841/ 

Paul Celan (Paul Pessach Antschel, 1920-1970), urodzony w niemieckojęzycznej żydowskiej rodzinie w Czerniowcach na Bukowinie, to jeden najwybitniejszych poetów literatury powojennej. To także jeden z pierwszych pisarzy, który podjął tematykę Holocaustu. Próbował oddać powojenną traumę, ale i stawić czoła powojennej rzeczywistości ufundowanej na wyparciu niewygodnych prawd. 20 kwietnia 1970 roku Paul Celan rzucił się do Sekwany. Jego zwłoki wyłowiono 1 maja. Pochowany został na podparyskim cmentarzu w Thiais.  

Wydarzenia odbywają się pod patronatem Konsula Generalnego Ukrainy w Gdańsku Łwa Zacharczyszyna. 

Organizatorzy: Instytut Kultury Miejskiej, Pracownia Badań nad Narracjami Pamięci Pogranicza UG, Instytut Kaszubski, Kilogram Records.   

Partnerzy: Instytut Filologii Germańskiej UG, Academia Baltica, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, Miasto Gdańsk, Austriackie Forum Kultury w Warszawie.