Tytuł wymyślimy razem! Scena Młodych w IKM 

– Najbardziej zaniedbaną publicznością teatralną, są dziś w Polsce młodzi ludzie, którzy uczą się w szkołach ponadpodstawowych lub kończą szkołę podstawową. Teatr dla dzieci przestał być dla nich interesującą propozycją, a teatry dramatyczne reprezentują świat osób dorosłych – mówi Agata Siwiak, kuratorka programu i pracy z młodymi w IKM. Zakończył się nabór osób chętnych do stworzenia jesiennego spektaklu, który w całości – od koncepcji przez produkcję, muzykę, kostiumy czy choreografię zostanie zaprojektowany przez młodzież.  

W 2021 roku w krakowskim Domu Utopii – Międzynarodowym Centrum Empatii 21 nastolatków i nastolatek z kilku polskich miast wzięło udział w warsztatach, które poprowadził dramatopisarz, dramaturg i reżyser Michał Buszewicz, by wspólnie z nimi wypracować postulaty dla przyszłości teatru. W swoim manifeście młodzi ludzie pisali między innymi: 

Chcemy sceny młodych w każdym teatrze. 

Nie chcemy dorosłych udających nastolatków (na scenie – przyp. A. Siwiak). 

Nie wykluczajmy żadnego widza. 

Chcemy różnych ciał w teatrze. 

Teatr to wspólnota, nie hierarchia. 

Więcej ludzi, których w teatrze nigdy nie było. 

(21 postulatów dla przyszłości teatru, Mała Boska Komedia | Boska Komedia)  

Z kolei z przeprowadzonych przez Agatę Siwiak badań fokusowych nastolatków wynika, że uznają oni teatr jako możliwą przestrzeń przepracowania swoich problemów, w tym relacji z dorosłymi, doświadczenia hejtu, chorób i zaburzeń psychicznych oraz własnego dojrzewania (w całej jego złożoności, biorąc pod uwagę szerokie spektrum orientacji i tożsamości psychoseksualnych). Nastolatki są przekonane, że ze sceny mogą przekazać osobom dorosłym to, czego na co dzień starsi nie chcą słuchać i nie rozumieją.  

Młodzi ludzie zapytani o to, na jaki temat chcieliby oglądać spektakle, wymieniali: problemy psychiczne młodzieży, hejt, homofobię, tolerancję, depresję, dorastanie, przemocy rówieśniczej, trudnych sytuacjach rodzinnych, świecie dorosłych.  

– Teatr jako sztuka stanowi medium, które od zawsze reprezentuje i przepracowuje sprawy społeczne. Od lat ’60 tak rozumiane sztuki performatywne określa się mianem „sztuki zaangażowanej” / „teatru zaangażowanego”. Dziś idziemy o krok dalej – mówimy o teatrze „partycypacyjnym” i „angażującym” – zapraszającym na scenę osoby, które chcą mówić w swoim imieniu, bo przecież „nic o nas bez nas” – opowiada Agata Siwiak.  

Kto lepiej opowie o sprawach młodzieży od niej samej?  

Teatr partycypacyjny tworzony nie tylko dla młodzieży, ale przede wszystkim z młodzieżą, stanowi mariaż sztuki i demokratycznej pedagogiki, która ma moc upodmiotawiania młodych ludzi w całym spektrum ich różnorodnego doświadczenia – pochodzenia, tożsamości i orientacji psychoseksualnej, płci, sytuacji społecznej i ekonomicznej, zdrowia oraz stopnia sprawności. Tego typu praktyki stają się przestrzenią, w której młodzi ludzie mogą wyrazić to, kim się czują, czego pragną, czego nie rozumieją, z czym się nie zgadzają i co ich boli.  

Tworzenie miejsc, w których różnorodne i „równorodne” głosy młodych mogą wybrzmieć bez cenzury i lukru i zostać wysłuchane, jest dziś konieczne, bo szkoły są skrajnie upolitycznione, a statystyki kryzysów psychicznych, w tym suicydalnych, młodzieży szybują w przerażającym tempie. Zdanych komend wojewódzkich ujawnionych przez Fundację GrowSpace wynika, że w 2022 roku odnotowano 2031 próby samobójcze wśród dzieci.  

Ważne jest dla nas włączenie do działań także młodzieży LGBTQ+.  Według Badań Kampanii Przeciw Homofobii w Polsce 70% nastoletnich osób LGBT+ doświadcza różnych form przemocy. U 50% z nich występują nasilone lub silne objawy depresji, 69% osób uczestniczących w badaniu KPH rozważało samobójstwo, przy czym 12% bardzo często.  

Instytut Kultury Miejskiej przygotowuje dwa wydarzenia w ramach Sceny Młodych w IKM 

Tytuł wymyślimy razem. Premiera jesień 2023  

Młodzież oraz artystka teatru Jolanta Janiczak; twórczyni filmowa Magda Mosiewicz; choreografka Magda Jędra; artystka i edukatorka Ula Żebrowska 

Nie chodzi o urodę, gładkie wrażenia, a o autoekspresję, odstępstwa od reguły, jeśli trzeba to psucie zabawy, co nie wyklucza przyjemności i frajdy. Uczestnicy działań będą tworzyć kostiumy, choreografię, ale też teksty towarzyszące występowi każdej postaci. Otwarta forma pozwoli na najbardziej fantastyczne scenariusze, ekspresję marzeń, wizje przyszłości. Wychodząc od indywidualnych marzeń postaramy się doprowadzić do interakcji postaci i prób stworzenia wspólnoty – nie omijając możliwych konfliktów. Każdy etap powstawania postaci będzie fotografowany i filmowany, tak by nawet po zakończeniu procesu na żywo można było prezentować projekt. Pozwoli to też zgromadzić materiał do samego pokazu, a także pokazać osoby, które z jakiegoś powodu nie zdecydują się wystąpić na żywo. 

Projekt (jeszcze) bez tytułu. Premiera grudzień 2023  

Młodzież oraz reżyser i dramatopisarz Michał Buszewicz oraz artystka multisensoryczna Anna Królikiewicz  

Spektakl zostanie przygotowywany z trójmiejską młodzieżą LGBTQ+ i sojuszniczymi nastolatkami we współpracy z reżyserem i dramaturgiem Michałem Buszewiczem. Przedstawienie będzie poświęcone pojęciom świętowania, rodziny z wyboru i emocjom towarzyszącym spędzaniu wigilii i świąt w domach rodzinnych lub poza nimi. Młodzi artyści_stki przyjrzą się tradycji i spróbują odpowiedzieć na pytanie, czy kultywowany od lat „format” tradycyjnych świąt odpowiada rzeczywistym potrzebom, ale i źródłom, i celom świętowania. Ważnym elementem pracy artystycznej będzie definiowanie pojęcia rodziny z wyboru. Jeśli może powstać taka rodzina to może mogą też powstać święta z wyboru. Święta wracające do rdzenia – z potrzeby spotkania się i spędzenia wyjątkowego czasu, bez wykluczeń i stgmatyzacji. Do pracy nad spektaklem została zaproszona artystka wizualna Anna Królikiewicz, która jako medium używa jedzenia, oraz nastoletni_a muzyk_czka.  

Program Przestrzenie Sztuki jest finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, realizowany przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca oraz Instytut Teatralny.